Brisighella i jej droga osłów

Brisighella i jej droga osłów - Via degli Asini

Niewielka miejscowość Brisighella w prowincji Ravenna znana jest z z unikatowej na skalę światową uliczki o nazwie Via del Borgo albo Via degli Asini, co oznacza ulica osłów. Dlaczego jest taka wyjątkowa?

Brisighella – wioska otoczona przez trzy wzgórza

Brisighella - widok z Via degli Asini
Brisighella – widok z Via degli Asini

Wioska (borgo) Brisighella w prowincji Rawenna w Emilii Romanii jest położona w dolnej części doliny Lamone. Jest oddalona jedynie o 12 km od Faenzy. Kiedy w 2020 roku jechałem z Viserbelli koło Rimini do Bolonii, postanowiłem odwiedzić Brisighellę i zatrzymać się tam, choć na godzinę. Po zaparkowaniu samochodu pomiędzy Via Roma a Via Fossa, poszedłem do punktu informacji turystycznej, gdzie otrzymałem plan miejscowości i dowiedziałem się, co warto zobaczyć.

Brisighella, położona na zboczach Apeninu Emiliańskiego, otoczona jest trzema skalistymi wzgórzami Tre Colli.  Na jednym ze wzgórz znajduje się Rocca Manfrediana, a na innym charakterystyczna wieża zegarowa (Torre dell’Orologio). Po przejściu przez wioskę wsiadłem do samochodu i podjechałem do twierdzy górującej nad miejscowością.

Brisighella - rocca
Rocca Manfrediana z „wenecką wieżą”, Brisighella.

Twierdza została zbudowana w 1310 roku na polecenie pana Faenzy Francesco Manfrediego. W 1500 roku twierdzę zdobył Cesare Borgia, a wkrótce potem – w 1503 roku – twierdza została zdobyta przez Wenecjan. Panowanie weneckie było bardzo krótkie i trwało tylko sześć lat, ale to w tym czasie twierdza została powiększona o imponującą okrągłą wieżę.

Wieża zegarowa - Brisighella
Torre dell’Orologio, Brisighella.

Z drogi za twierdzą (i z samej twierdzy, do której nie wchodziłem) widać wieżę zegarową. Budowla ta pochodzi z przełomu XIII i XIV wieku . Kilkakrotnie uszkadzana i przebudowywana, wieża została całkowicie odbudowana w 1850 roku. Wtedy umieszczono na wieży zegar. Zegar posiada tylko jedną wskazówkę oraz tarczę, na której oznaczono tylko 6 godzin. Tego typu zegary budowano we Włoszech jeszcze w XIX wieku. Jedna wskazówka pozwalała z większej odległości określić, jaka jest godzina, a pory dnia raczej każdy się domyślał…

Droga osłów w Brisighelli

Najsłynniejszym zabytkiem w wiosce jest droga osłów – Via degli Asini, nazywana też Via del Borgo. Jest to ulica (uliczka), która znajduje się na wysokości pierwszego piętra budynków. Światło wpada na tę uliczkę przez charakterystyczne łukowe otwory.

Via degli Asini
Via degli Asini (Via del Borgo), Brisighella.

Jej początki sięgają XIV wieku kiedy była chodnikiem patrolowym w ramach bastionu obronnego chroniącym wieś. Kiedy ulica straciła funkcję obronną, pełniła rolę drogi, którą woźnice (birocciai) transportowali gips z niedalekich kamieniołomów nad wioską. Do transportu używano osłów stąd nazwa Via degli Asini.

Stajnie znajdowały się przed łukami, a mieszkańcy zamieszkiwali wyższe piętra. Wozy transportowe „birocce” umieszczano w komorach znajdujących się na poziomie placu. Dziś znajdują się tam sklepy, garaże lub magazyny.

Związki Brisighelli z 2 Korpusem Polskim

Od czerwca 1944 roku 2 Korpus Polski został skierowany na odcinek adriatycki frontu włoskiego, gdzie wykonywał samodzielne operacje bojowe, które doprowadziły w lipcu do wyzwolenia Loreto i Ankony, a następnie, na przełomie sierpnia i września do przełamania Linii Gotów na tym odcinku frontu.

W tym też okresie 2. Korpus Polski współpracował z Włoskim Korpusem Wyzwolenia (Corpo Italiano di Liberazione – CIL). Podporządkowana mu także była, aż do zakończenia działań wojennych we Włoszech, partyzancka Grupa Maiella (Brigata Maiella, Banda dei Patrioti della Maiella).

Grupa Maiella skupiała partyzantów z różnych części Abruzji. Twórcą i dowódcą jednostki był prawnik Ettore Troilo, a Domenico Troilo był jego zastępcą. Pomimo tego samego nazwiska nie łączyły ich więzy rodzinne.

Od czerwca 1944 roku Grupa Maiella działała w ramach 2 Korpusu Polskiego jako jednostka piechoty górskiej. Latem 1944 roku dowódcą Brygady „Maiella” został ppłk. dypl. Wilhelm Lewicki i sprawował tę funkcję do grudnia 1944 roku. Następnie dowództwo brygady „Maiella” objął major Józef Kopeć.

Brisighella została wyzwolona z rąk niemieckich przez brygadę „Maiella” 5 grudnia 1944 roku. Miało to więc miejsce pod formalnym polskim dowództwem oraz w ramach działań 2 Korpusu Polskiego. Czy ktoś o tym pamięta obchodząc kolejne rocznice wyzwolenia borgo?

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *