“Toskania jakiej nie znacie” to najnowsza książka Witolda Kaweckiego, autora zjawiskowych “Tajemnic Caravaggia”. Nie mogłem się doczekać przesyłki z Wydawnictwa JEDNOŚĆ, a kiedy dotarła do mnie paczka z książką – rzuciłem się na nią natychmiast. Nie przeczytałem jej jednym tchem, bo to książka do smakowania, jak czytamy w podtytule – Przewodnik artystyczny. Album, przewodnik po Toskanii, historia sztuki i zbiór opowieści o toskańskich miejscach w jednym tomie!
Kategoria: Recenzje Książek
Historia Wenecji, J. J. Norwich
25 marca 2021 roku Wenecja skończyła 1600 lat! To znakomita okazja, aby sięgnąć po monumentalne dzieło Historia Wenecji, którego autorem jest J. J. Norwich.
Książka opowiada dzieje Wenecji “od jej mglistego zarania po ów smutny dzień, gdy doża Lodovico Manin powoli zdjął z głowy książęce corno i doddałe je swojemu sekretarzowi, stwierdzając cicho, że nie będzie mu już potrzebne”.
Boska komedia – Dante Alighieri
Boska komedia to najsłynniejsze dzieło Dantego, choć on sam nadał mu tytuł jedynie Komedia. Dopiero Giovanni Boccaccio dodał do tytułu przymiotnik “Boska”.
W 2021 roku obchodzimy 700 rocznicę śmierci jednego z największych europejskich poetów – Dantego. Trudno sobie wyobrazić obchody takiej rocznicy, bez sięgnięcia do największego dzieła Dantego – Boskiej komedii
Tajemnica Montefeltra – M. Simonetta
Włoski tytuł książki, której autorem jest Marcello Simonetta, lepiej komponuje się z treścią. Polski czytelnik otrzymuje tom zatytułowany “Tajemnica Montefeltra”, a włoski – “L’enigma Montefeltro”. Użycie wyrażenia enigma naprowadza nas na trop, że ważne będą w książce szyfry i ich odszyfrowanie. Tak jest w istocie.
Słynny najazd niedźwiedzi na Sycylię – D. Buzzati
Dino Buzzati to nieco zapomniany włoski pisarz, który kiedyś był znany i czytany, głównieze względu na “Pustynię tatarów” i “Sześćdziesiąt opowiadań”. Ostrzegam, że są to książki piękne, ale depresyjne. Można też poznać nieco innego Buzzatiego – autora bajki dla dużych i małych “Słynny najazd niedźwiedzi na Sycylię”.
Czytaj dalej “Słynny najazd niedźwiedzi na Sycylię – D. Buzzati”
Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów – G. Vasari
Giorgio Vasari (1511-1574) był włoskim malarzem i architektem, ale dziełem jego życia są Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów (wł. Le vite de’ piú eccellenti pittori, scultori et architettori).
Pierwszy historyk sztuki
Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów to pierwsza historia włoskiej sztuki przeznaczona do czytania przez szeroką rzeszę odbiorców, a Giorgio Vasari jest pionierem historii sztuki.
Według Vasari’ego sztuka nowożytna doskonaliła się stopniowo, a jej rozwój przebiegał w sposób konsekwentny i jednokierunkowy. Podzielił on sztukę włoską od czasów twórczości Cimabue’go do czasów Michała Anioła na trzy okresy równe stuleciom. Zgodnie z włoskim nazewnictwem są to:
- trecento (wiek XIV) – narodziny i “dzieciństwo” ,
- quattrocento (wiek XV) – młodość,
- cinquecento (wiek XVI) – dojrzałość
sztuki nowożytnej.
Dzieło życia
W pierwszym wydaniu “Żywotów…” – dedykowanym papieżowi – Vasari w poszczególnych rozdziałach poświęconych twórcom zawiera trzy elementy. Są to: informacja biograficzna, wykaz najważniejszych dzieł i ich opisy.
Drugą edycję książki Giorgio Vasari rozpoczął następnego dnia po pogrzebie Michała Anioła w 1564 roku. Był przekonany, że śmierć tego geniusza zamknęła ważny etap w dziejach sztuki.
Drugie wydanie Vasari dedykuje Medyceuszom. Aby uhonorować swoich mecenasów, Vasari akcentuje rolę Florencji w kształtowaniu się sztuki nowożytnej. Ugruntowuje w ten sposób obraz Florencji jako wielkiej i jedynej w swoim rodzaju ojczyzny sztuk, a Medyceuszy jako największych protektorów sztuki.
W drugiej redakcji Vasari zarzuca koncepcję cyklu rozwojowego sztuki nowożytnej – narodziny – młodość – dojrzałość i śmierć. Wskazuje, że sztuka renesansu po śmierci Michała Anioła nie upada, lecz jego twórczość jest kontynuowana przez jego uczniów i naśladowców.
Warto pamiętać, że Vasari wykorzystuje trzy rodzaje opisów dzieł sztuki i budowli:
- opis bezpośredni (z autopsji).
- opis pośredni (na podstawie kopii i reprodukcji graficznych).
- opisy literackie.
Niesie to ze sobą subiektywizm opisu. Dodatkowo zdarzają się Vasari’emu błędy w biografiach artystów, a umiejscowienie dzieł sztuki podane w książce odpowiada wiekowi XVI.
Polskie wydanie
Będące w moim posiadaniu “Żywoty…” zostały wydane przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe (PWN). Wydanie obejmuje 10 książek (9 tomów).
Tłumaczenie i wstęp polskiego wydania napisał Karol Estreicher. Jedyne co może dziwić współczesnego czytelnika, to tłumaczenie przez Estreichera imion artystów np. Piero della Francesca, to w książce Piotr della Francesca.
Portrety artystów pochodzą z drugiego włoskiego wydania i wydań późniejszych.
Karpatczykami nas zwali – T. Radwański
“Karpatczykami nas zwali” to solidna literatura wspomnieniowa z czasów II wojny światowej. Ksiązka została wydana jeszcze w czasach komunistycznych, ale nie zawiera zbędnych zachwytów PRL-em czy Związkiem Sowieckim. Pojawiają się w niej również nazwiska dowódców z 2 Korpusu, włacznie z generałem Władysławem Andersem.
Od września do Monte Cassino
Tadeusz Radwański opisuje swoje żołnierskie losy rozpoczynając od wojny 1939 roku, a potem służbę w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich przekształconej w 3 Dywizję Strzelców Karpackich (2 Korpusu).
Autor opisuje zarówno swoje szkolenie wojskowe, jak i udział w walkach w Afryce – Tobruk i Pustynia Zachodnia. Pisząc o obronie Tobruku Tadeusz Radwański wspomina o bohaterskich czynach Adolfa Bocheńskiego.
Interesujący jest też opis interludium między walkami w Afryce a kampanią we Włoszech. Autor przebywał wówczas i szkolił się w Iraku i Libanie.
W opisie walk we Włoszech wyróżnia się szczegółowe przedstawienie grozy i chwały w czasie bitwy o Monte Cassino. Tam spotykamy (wraz z autorem) doktora Adama Majewskiego – wówczas lekarza wojskowego – potem autora wspomnień.
Bój nad rzeką Chienti
Szczególnie dramatycznym fragmentem ksiązki kapitana Tadeusza Radwańskiego jest opis boju nad rzeką Chienti – jedynej bitwy przegranej przez jednostki 2 Korpusu Polskiego.
W czasie walk nad Chienti autor dostaje się do niewoli niemieckiej, a jego kompamia ponosi znaczne straty.
Nieco niedosytu pozostawiają rozdziały poświęcone pobytowi autora w niewoli. Wprawdzie możemy odtworzyć drogę, jaką przebył Radwański, ale brakuje mi szerszych opisów życia w obozie jenieckim czy kwestii spotkań z polskimi oficerami wziętymi do niewoli jeszcze we wrześniu 1939 roku.
Te drobne niedostatki, nie umniejszają walorów tej napisanej z żołnierską swadą książki.
5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941-1947 – A. Suchcitz
Kiedy podróżuję po Italii, to staram się poszukiwać polskich śladów we Włoszech. Szczególnie wypatruję miejsc związanych z 2 Korpusem Polskim, dlatego z radością włączyłem do swojej biblioteki książkę “5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941-1947. Zarys dziejów”.
Monografia, jakiej jeszcze nie było
Monografia 5 Kresowej Dywizji Piechoty została opracowana przez czterech autorów. Są to: Zbigniew Wawer, Tadeusz Kondracki, Wojciech Rojek i Krzesztof Filipow. Koordynatorem i redaktorem dzieła jest Andrzej Suchcitz. Cieszę się, że jeden z autorów podpisał się na zakładce do mojego egzemplarza książki.
Autorzy obszernej, liczącej ponad 1000 stron, monografii 5 Kresowej Dywizji Piechoty dopisali w tytule: zarys dziejów. Myślę, że to niepotrzebna skromność.
Szlakiem bojowym 5 KDP
Ksiązka daje wyczerpujący opis historii i działań bojowych 5 KDP w latach 1941-1947 uzupełniony o powojenne przedsięwzięcia podejmowane przez Fundusz Pomocy Wdowom, Sierotom i Inwalidom 5 KDP oraz Koła Oddziałowe.
Czytelnik otrzymuje kompendium, które zawiera nie tylko zapis działań Dywizji, ale też jej poszczególnych jednostek. W dodatku całość jest opatrzona bogatymi przypisami, bibliografią, materiałami zdjęciowymi i mapami.
Dla mnie, jedynym minusem (tym, który sprawia, że oceniam książkę na 9 gwiazdek w skali do 10) jest umieszczenie map i zdjęć na końcu książki, a nie w tekście.
Mój egzemplarz książki jest dodatkowo podpisany przez jednego z weteranów 5 Kresowej Dywizji Piechoty – kapitana Władysława Dąbrowskiego z 15 Pułku Ułanów Poznańskich.
Edytorsko książka wydana przez Fundusz Pomocy Wdowom, Sierotom i Inwalidom 5 Kresowej dywizji Piechoty jest bez zarzutu. Twarda oprawa, szyte strony, co przy takiej objętości jest niezwykle istotne.
Chwała Bohaterom!
Podsumowaniem działań 5 KDP niech będzie umieszczona na tylnej okładce książki inskrypcja pochodząca z pomnika Dywizji na wzgórzu 575, Monte Cassino:
Zapomniane dziewczęta – B. Sanejko-Kwaśnicka
Książka “Zapomniane dziewczęta” – wspomnienia wojenne Bronisławy Sanejko-Kwaśnickiej – opowiada o dziewczętach i kobietach z 316 Kompanii Transportowej Pomocniczej Służby Kobiet. To ksiązka o codzienym bohaterstwie “drajwerek”, które przeszły najpierw przez sowieckie łagry, potem, po ewakuacji do Iranu, szkoliły się w kierowaniu ciężarówkami (w Iraku i Palestynie), aż trafiły w rejon działań wojennych do Włoch.
W służbie Polski
Tytuł “Zapomniane dziewczęta” dobrze oddaje fakt, że nie tylko żołnierze na I linii walczyli za Ojczyznę, ale o cichych bohaterkach, które przyczyniły się do chwały 2 Korpusu Polskiego we Włoszem, czasem zapominamy.
Podczas kampanii włoskiej ochotniczki z 316 Kompanii przewiozły ponad 6200 ton amunicji, prawie 8 tysięcy ton żywności, ponad 30000 ton paliwa i ponad 25000 ton różnego sprzetu, przebywając w tym czasie 3192776 km.
Jedna z nich – Henryka Gromulska – oddała swoje młode życie, ginąc przygnieciona samochodem. Spoczywa na cmentarzu w Bolonii.
W dniu zakończenia wojny 316 kompania liczyła 12 oficerów, 44 podoficerów i 224 ochotniczki-kierowczynie. Niestety, po zdradzie aliantów w Jałcie, wiele z nich nie wróciło do Polski, o której marzyły.
Pamięć!
Nie zapominajmy o “zapomnianych dziewczętach” z PSK. Zajrzyjmy do książki Bronisławy Sanejko-Kwaśnickiej, a przebywając w okolicach Bolonii – zapalmy znicz na grobie Henryki Gromulskiej!
Aecjusz i barbarzyńcy – M. N. Pawlak
Kiedyś mieszkałem w Rzymie w niewielkim hoteliku w pobliżu Watykanu – przy Via Ezio. Dopiero po jakimś czasie skojarzyłem, że ten “Edzio” to Aecjusz, któremu Teodor Parnicki dał przydomek “ostatni Rzymianin”. Powieści Parnickiego jeszcze nie przeczytałem, dlatego tym chętniej sięgnąłem po książkę “Aecjusz i Barbarzyńcy”, której autorem jest profesor Marcin Norbert Pawlak.