Uroczystość Zwiastowania jest obchodzona w Kościele katolickim 25 marca – 9 miesięcy przed Bożym Narodzeniem. Zwiastowanie Pańskie, czyli objawienie Marii przez archanioła Gabriela zapowiedzi narodzenia Jezusa, inspirowało od wieków wielu artystów m. in. Lorenzo Lotto, Fra Angelico czy Leonarda da Vinci.

Kiedy oglądałem kolekcję sztuki w Villi Cagnola, to zwróciłem uwagę na kilka obrazów przedstawiających Zwiastowanie (Annunciazione).

Zwiastowanie Ercole de’ Roberti’ego

Kolekcja sztuki zgromadzona w Villi Cagnola przez Carlo Cagnoli’ego i jego syna Guido  jest jednym z najpiękniejszych we Włoszech prywatnych zbiorów gobelinów i malarstwa toskańskich i weneckich malarzy XIV i XV wieku oraz lombardzkich mistrzów z XV i XVI wieku.

Jednym z dzieł znajdujących się w kolekcji jest Zwiastowanie (ilustracja w nagłówku artykułu), które namalował Ercole de’ Roberti. Obrazy wykonane temperą na desce to dwa tonda o średnicy ok. 24 cm. Scena nawiązująca do słów ewangelisty Łukasza zawiera elementy powracające w wielu tradycyjnie przedstawianych Zwiastowaniach. Malarz namalował postać archanioła Gabriela, Dziewicę w pokornej pozycji, gołębicę – symbol Ducha Świętego, lilię z trzema kwiatami w dłoni anioła oraz otwartą księgę ze słowami proroka Izajasza.

Zwiastowanie Vivarinich

Kolejne interesujące przedstawienie Zwiastowania to poliptyk, który wykonali Antonio i Bartolomeo Vivarini.

Dzieło, jakie zobaczyłem w Villi Cagnola to tzw. tryptyk mieszany – w centrum widzimy drewnianą rzeźbioną grupę Zwiastowania, podczas gdy dwie boczne postacie to obrazy, na których przedstawieni są św. Augustyn (po lewej) i św. Filip Benizzi (Benicjusz).

Warto przyjrzeć się scenie Zwiastowania. Kiedy spojrzymy na skrzydła archanioła Gabriela, to zobaczymy, że jedno jest w spoczynku, a drugie wciąż rozpostarte. Anioł właśnie przyleciał i nie złożył jeszcze skrzydeł. Trudno się więc dziwić zaskoczeniu i niepokojowi Maryi. Taki dynamiczny układ skrzydeł anielskich jest rzadkością i trudno go odnaleźć w innych scenach Zwiastowania.

Jeszcze więcej Zwiastowań…

Dzieła Ercole de’ Roberti’ego i Vivarinich to nie wszystkie Zwiastowania, jakie można odnaleźć w kolekcji. Na fotografii przedstawiającej poliptyk Vivarinich widać kolejne dwa obrazy o podobnej tematyce. Jedno z nich namalował Nicolò Corso (dwa tonda). To dzieło wzorcowe i jedno z najbardziej tradycyjnych z ikonograficznego punktu widzenia.

Jeśli jeszcze nam mało, to wystarczy dobrze się rozglądać i odnaleźć kolejne Zwiastowania w kolekcji Villi Cagnola.