Villa Cagnola jest jednym z najważniejszych przykładów romantycznej rezydencji z parkiem angielskim w Lombardii. Willa położona jest na wzgórzu nad wioską Gazzada Schianno, skąd można podziwiać w panoramę jeziora Varese i alpejskiego łańcucha Monte Rosa. Nie tylko widoki przyciągają turystów do Villa Cagnola, ale ciekawa kolekcja sztuki zachowana i prezentowana w jej wnętrzach. Kiedy mieszkałem w hotelu znajdującym się na terenie rezydencji, to podjąłem wysiłki, aby zobaczyć tę kolekcję.
Willa i park
Rezydencja Villa Cagnola znajduje się na wzgórzu, skąd patrząc na wschód rozciąga widok na wioskę Gazzada Schianno, a na zachód – panorama z jeziorem Varese i Alpami.
Willa składa się z dwóch budynków ustawionych na osi północ-południe, połączonych ze sobą prostopadłym skrzydłem, które zawiera na parterze duży portyk wsparty na kolumnach.
Głowna część willi zwrócona jest na zachód i składa się z dwukondygnacyjnego budynku z wyższą częścią środkową, z poddaszem z dwiema bocznymi loggiami.
Od strony północnej, historyczna willa łączy się ze zbudowanym w drugiej połowie XX w. Instytutem Religioznawstwa. Nowa część willi mieści hotel, restaurację, sale konferencyjną oraz kościół.
Na zachód i północ od willi rozciąga się rozległy park angielski, w którym rosną ciekawe gatunki drzew, między innymi cedry libańskie, Sophora japonica, cedry z Himalajów i gór Atlas, a także magnolie, platany, buki, klony japońskie i czerwone dęby.
Stojąca w parku wieża jest zbudowana na planie kwadratu. Budowla wykonana z kamienia w górnej części posiada cztery okna z terakotowymi obramowaniami.
Historia Villa Cagnola
Pierwszymi właścicielami willi była rodzina Perabò, która posiadała majątek w Gazzadzie już w drugiej połowie XVI wieku. W 1611 roku Giuseppe Perabò był już w właścicielem pierwszego budynku mieszkalnego z otaczającym go ogrodem warzywnym. W XVIII wieku bracia Gabrio i Giuseppe Perabò dokonali rozbudowy willi. Dowodem na nowy wygląd budynku jest znajdujący się w mediolańskiej Brerze obraz Veduta di Gazzada, namalowany w 1744 roku przez Bernardo Belotto.
Willa pozostała w rodzinie Perabò do 1838 roku, kiedy Camillo Perabò sprzedał willę Gazzada Ludovico Melzi d’Eril. Po kolejnych 12 latach rezydencję kupił Giuseppe Cagnola. Jego syn – Carlo Cagnoli, czołowy przedstawiciel życia politycznego i gospodarczego Lombardii – przekształcił budowlę w romantyczną willę z angielskim parkiem.
Projekt przebudowy powierzono architektowi Luigiemu Clerichettiemu, który dokonał jej w latach 1856-1858. Budynek został wtedy wyposażony w meble pochodzące z Palazzo Botta w Pawii i wzbogacony obrazami, gobelinami i kolekcją ceramiki. W 1886 roku posiadłość odziedziczył Guido Cagnola, wielki znawca sztuki, który w latach 1900-1901 powierzył architektowi Achille Mainoni d’Intignano renowację swojej rezydencji. W kolejnych latach Guido powiększył kolekcję sztuki zapoczątkowaną przez ojca.
W 1946 roku Guido Cagnola przekazał nieruchomość Stolicy Apostolskiej, aby uczynić ją Instytutem Religioznawstwa. W latach 1999-2000 kompleks został odnowiony i ponownie otwarty w 2001 roku.
Kolekcja sztuki
Kolekcję sztuki Villa Cagnoli można zwiedzać wyłącznie z przewodnikiem w drugą i ostatnią niedzielę miesiąca o godzinie 16.00. Niestety, ja mieszkałem w hotelu w innym terminie. Zwróciłem się więc za pośrednictwem recepcji hotelu o umożliwienie zwiedzania muzeum. Dzięki pośrednictwu miłych osób z recepcji i pozwoleniu instytucji zarządzającej kolekcją, miałem możliwość odbycia prywatnej wizyty w muzeum z przewodnikiem. Jeszcze raz dziękuję za tę możliwość oraz zezwolenie na fotografowanie.
Kolekcja sztuki zgromadzona przez Carlo Cagnoli’ego i jego syna Guido jest jednym z najpiękniejszych we Włoszech prywatnych zbiorów gobelinów i malarstwa toskańskich i weneckich malarzy XIV i XV wieku oraz lombardzkich mistrzów z XV i XVI wieku.
Pani przewodnik wprowadziła nas (zwiedzałem willę w towarzystwie żony) do pierwszego pomieszczenia muzeum, gdzie od razu przywitały mnie dwa obrazy Jana Breughela, zwanego Aksamitnym, niderlandzkiego malarza słynącego z dzieł przedstawiających kompozycje kwiatowe.
W kolejnych salach podziwiałem zbiory malarstwa ze słynną Madonną Cagnola, namalowaną przez Maestro della Madonna Cagnola (Zanetto Bugatto).
Miałem okazję zobaczyć takich mistrzów, jak Jacopo Bellini, Bernardino Luini czy Giovanni Agostino da Lodi. Przyznam jednak, że największe wrażenie zrobił na mnie obraz Chrystusa niosącego krzyż, który namalował Pietro da Messina.
A oto wspomniany obraz, który namalował Pietro da Messina.
Chociaż w kolekcji obrazów zgromadzonych w Villa Cagnoli dominują dzieła o tematyce religijnej, to znalazłem tam również trzy kaprysy Francesca Guardiego.
Kolekcja ceramiki
Prawdziwą chlubą muzeum Villa Cagnoli jest jedna z najbogatszych i najbardziej kompletnych kolekcji ceramiki europejskiej i orientalnej, majoliki i porcelany.
Przechodząc przez kolejne sale willi odbyłem podróż w czasie i przestrzeni przez królestwo ceramiki – od początku XIV do końca XIX wieku i od Dalekiego Wschodu do państw Europy Zachodniej.
Po prawie dwugodzinnej wizycie przyszło mi pożegnać miłą panią przewodnik i opuścić muzeum efektowną klatką schodową.
