Celem mojego pierwszego wyjazdu z Villa Iralanda w Gaecie było opactwo Fossanova i miasto Sabaudia (Sabaudii poświęcę osobny wpis).
Dlaczego Fossanova? Z pewnością miał na to wpływ Doktor Anielski.
Tam, gdzie styl romański zamieniał się w gotyk
Z Gaety do opactwa Fossanova jechałem około godziny (w końcu to niecałe 60 km). Na miejscu czekał na mnie obszerny bezpłatny parking i pocysterski zespół klasztorny.
Historia opactwa Fossanova
Budowa opactwa trwała od 1163 do 1208 roku i jest przykładem widocznego przechodzenia ze stylu romańskiego (mojego ulubionego) w styl gotycki.17 czerwca 1208 roku do klasztoru przybył papież Innocenty III. Został powitany przez mnichów, a następnie zjadł z nimi obiad w refektarzu. Następnego dnia papież poświęcił ołtarz główny nowego kościoła.
Opactwo rozwijało się dynamicznie, korzystając z przychylności zarówno papiestwa, jak i cesarstwa.
Niestety od połowy XIV wieku rozpoczęły się gorsze czasy, na co nałożyło się kilka przyczyn:
- Zaraza z 1348 roku,
- Osłabienie dyscypliny wśród mnichów,
- Wycofanie papieskiego poparcia,
- Utrata ciała św. Tomasza z Akwinu, co spowodowało gwałtowny spadek liczby pielgrzymów.
Od połowy XV wieku klasztorem zarządzali opaci spoza wspólnoty monastycznej, co w efekcie spowodowało spadek liczby zakonników.
Ożywienie nastąpiło, gdy w 1795 r. ksiądz Romualdo Pirellii został mianowany głową opactwa, ale było to krótkotrwałe. W 1798 roku wojska napoleońskie splądrowały klasztor i zmusiły mnichów do jego opuszczenia.
W 1874 roku opactwo zostało uznane za „zabytek narodowy”. Od 1935 roku w klasztorze zamieszkała wspólnota Braci Mniejszych Konwentualnych (Franciszkanie).
Wizyta w opactwie
Spacer po opactwie rozpocząłem od kościoła.
![Abbazia Santa Maria di Fossanowa - fasada kościoła](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/10/SM-Fossanova-1NK-1024x731.jpg)
Imponująca fasada kościoła ma wyraźnie zaznaczone dwie boczne przypory. W środkowej części znajduje się bogato zdobiony portal, a nad nim olbrzymia rozeta. Nad rozetą widać ośmioboczny oculus, który jest jedynie rekonstrukcją oryginalnego, podobnego lub bliźniaczego do tego w absydzie..
Kiedy wszedłem do środka, to uderzyła mnie wielkość budowli i jej surowość, zgodną z dewizą memento mori.
W kościele można obejrzeć jedynie resztki zachowanych fresków.
Kościół, wykonany w całości z trawertynu, zbudowano na planie krzyża łacińskiego. Jest podzielony 14 masywnymi prostokątnymi filarami na trzy nawy.
Na środku transeptu umiejscowiona jest ośmiokątna wieża, zwieńczona latarnią. Pełni ona rolę dzwonnicy.
W południowym transepcie znajduje się klatka schodowa, która bezpośrednio łączy dormitorium z kościołem.
![](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/10/SM-Fossanova-1CN-1024x654.jpg)
Kompleks pocysterski został zbudowany zgodnie z regułami architektury klasztornej. Ze znajdującego się w centrum krużganka można było się było dostać do wszystkich innych pomieszczeń.
![Opactwo Fossanowa - Krużganek](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/10/SM-Fossanova-4C1N-1024x642.jpg)
Do południowej strony krużganka przylega refektarz, gdzie mnisi jedli posiłki i jedząc słuchali jednego ze swoich współbraci czytającego Pismo Święte lub inne pobożne teksty z ambony. Ambona ta przetrwała nienaruszona do naszych czasów.
![](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/10/SM-Fossanova-5N-1024x703.jpg)
Przed refektarzem znajduje się dobrze zachowany pawilon z lavatorium, przykryty piramidalnym dachem z małą latarnią. To tutaj mnisi mogli się umyć, przystrzyc brodę czy wygolić tonsurę.
![Pawilon z lavatorium](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/10/SM-Fossanova-4N.jpg)
Krużganki otaczają wirydarz, gdzie obecnie rosną palmy i drzewa cytrusowe, a niegdyś był to ogród klasztorny.
![Widok na wirydarz](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/10/SM-Fossanova-4ANP-1024x672.jpg)
Doctor Angelicus – św. Tomasz z Akwinu
Oddzielony od wszystkich pomieszczeń, skupionych wokół krużganka, znajduje się budynek, w którym mieściła się infirmeria (izba chorych) oraz – na drugim piętrze – mieszkanie opata. Pomieszczenia opata obejmowały kuchnię, pokój dzienny i celę sypialną. To właśnie na piętrze opata spędził swoje ostatnie dni i zmarł 7 marca 1274 roku św. Tomasz z Akwinu. Miejsce śmierci Akwinaty do dzisiaj jest odwiedzane przez pielgrzymów. A jak późniejszy święty trafił do opactwa?
Otóż w 1274 roku papież Grzegorz X zwołał XIV sobór powszechny, zwany II Soborem Lyońskim. Na obrady soboru został zaproszony dominikanin Tomasz z Akwinu, uznany teolog i filozof scholastyczny.
Tomasz wsiadł na swojego osiołka i ruszył w drogę. Nie czuł się dobrze. Niedaleko opactwa Fossanova tak nieszczęśliwie uderzył głową w gałąź, że spadł z wierzchowca i stracił przytomność. Zawieziono go czym do pobliskiego opactwa cystersów, ale jego stan się pogarszał i po trzech dniach zmarł.
Do chwały świętych wyniósł Tomasza z Akwinu papież Jan XXII w 1323 roku. Św. Pius V zaszczycił go tytułem doktora Kościoła.
Na płaskorzeźbie znajdującej się w kaplicy, na którą zamieniono pomieszczenie, gdzie zmarł święty, można zobaczyć ostatnie chwile św. Tomasza, który umiera objaśniając mnichom Pieśń nad Pieśniami.
![](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/10/SM-Fossanova-3AN1.jpg)
Święty Tomasz z Akwinu przeszedł do historii pod przydomkiem »Doctor Angelicus« (Doktor Anielski). W ten sposób potomni wyrazili uznanie dla przenikliwości myśli teologicznej dominikańskiego mistrza, przypominającej swą głębią samych aniołów. Dlatego jego popiersie, które stoi na terenie klasztoru jest podpisane „Doktor Anielski” (Dottore Angelico).
![Popiersie św. tomasza z Akwinu](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/10/SM-Fossanova-3CNK.jpg)
Pośmiertne dzieje ciała św. Tomasza
Jedną z cech dominikańskiego charyzmatu jest bycie w drodze i niektórym tak to weszło w krew, że nawet po śmierci długo nie było im dane zaznać spokoju i ich ciało było przenoszone nawet w odległe miejsca. O perypetiach związanych z ciałem św. Tomasza z Akwinu możesz przeczytać na portalu Aleteia.
Koniec końców, dominikanie w 1369 roku odzyskali relikwie swojego współbrata i pogrzebali w Tuluzie, w najstarszym dominikańskim konwencie. A popularność opactwa Fossanova zaczęła się zmniejszać…
Zawsze ciekawe🎼
Zawsze ciekawe 👍