We florenckiej galerii Uffizi można obejrzeć przepiękny „Hołd Trzech Króli” namalowany przez pochodzącego z regionu Marche renesansowego artystę Gentila da Fabriano. Jakie tajemnice kryje ten obraz?
Tłok przed obrazem i na obrazie
Kiedy odwiedzam florencką galerię Uffizi, jednym z pierwszych obrazów, przed którym tłoczą się turyści, jest „Pokłon Trzech Króli” autorstwa Gentila da Fabriano. W nagłówku artykułu użyłem tytułu „Hołd Trzech Króli”, jak nazwał dzieło Karol Estreicher, tłumacząc Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów Giorgia Vasariego. Za Estreicherem odmieniam też imię malarza.
![](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/01/SM-Hold_Trzech_Kroli-Gentile_da_Fabriano-1.jpg)
Obraz Gentila został namalowany w 1423 roku na zlecenie bogatego kupca i polityka Palla di Noferi Strozzi. Obraz to tempera na desce o niebagatelnych wymiarach 303 na 282 cm.
Na pierwszym planie Trzej Królowie (w koronach i z aureolami wokół głów) składają hołd Dzieciątku, siedzącemu na kolanach Maryi. Obok stoi święty Józef i dwie służące. Tuż nad głową św. Józefa widać gwiazdę obwieszczającą narodzenie Chrystusa.
Królowie przedstawieni na obrazie symbolizują również trzy etapy ludzkiego życia: najstarszy władca jest w pozycji klęcznej i całuje stopy małego Jezusa, król w średnim wieku jest zgięty w pokłonie, najmłodszy stoi wyprostowany trzymając swój dar w ręku. U stóp najmłodszego króla klęczy sługa w niebieskim stroju i przypina młodzieńcowi ostrogi.
Tuż za składającymi hołd królami stoi, trzymający sokoła, sam zleceniodawca Palla Strozzi (w turbanie na głowie), wraz z synem Lorenzem.
Ilu królów jest na obrazie?
Ponieważ dawniej obrazy opisywały historię, to na obrazie można dostrzec aż dwunastu królów.
O pierwszym przedstawieniu władców pisałem powyżej.
![](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/01/SM-Hold_Trzech_Kroli-Gentile_da_Fabriano-trzech-magow-892x1024.jpg)
Po lewej stronie obrazu, pod wizerunkiem archanioła Gabriela widać trzech magów, stojących na wzgórzu nad morzem, wypatrujących gwiazdy. Archanioł, zwiastujący Maryi, że pocznie z Ducha Świętego, znajduje się w towarzystwie dwóch ewangelistów.
![](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/01/SM-Hold_Trzech_Kroli-Gentile_da_Fabriano-Jerozolima-814x1024.jpg)
W środkowej części obrazu widać Trzech Króli (już z aureolami), zmierzających wraz z orszakiem do Jerozolimy. Ponad orszakiem znajduje się wizerunek Chrystusa w asyście Mojżesza (po lewej) i króla Dawida (po prawej) trzymającego w dłoniach cytrę. Mojżesz trzyma tablicę z przykazaniami (dwa pierwsze przykazania). Przedstawienie Dawida symbolizuje pochodzenie Jezusa, który pochodził z jego rodu. Twarz Dawida jest podobna do twarzy Chrystusa Króla, przedstawianych przez różnych artystów.
![](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/01/SM-Hold_Trzech_Kroli-Gentile_da_Fabriano-zwierzeta-1-770x1024.jpg)
Niewielkie sylwetki Trzech Króli widać też po prawej stronie obrazu, kiedy magowie są tuż przed bramą Jerozolimy. Ponad nimi widać Maryję w scenie Zwiastowania, a towarzyszą jej dwaj ewangeliści.
Zwierzęta przedstawione przez Gentila
Na obrazie aż roi się od zwierząt. Palla Strozzi występuje z sokołem. W stajence, zgodnie z tradycją, stoją wół i osioł. Są też zwierzęce ciekawostki.
![](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/01/SM-Hold_Trzech_Kroli-Gentile_da_Fabriano-zwierzeta-1024x825.jpg)
Na zadach koni, poprzedzających w orszaku władców, można zauważyć dwa lamparty. Jeden z nich zbiera się do skoku w kierunku łani. Za łanią kroczy myśliwy prowadzący dużego białego psa.
Dwa lamparty można też odnaleźć w centralnej części obrazu. Jeden z nich znajduje się między trzema końskimi łbami (widać go dobrze na zdjęciu w nagłówku artykułu). W pobliżu końskich kopyt rozłożył się pies myśliwski.
A drugi lampart? Jego odnajdziemy w pobliżu pary dwóch gołąbków (Ilustracja 4).
Na ilustracji 5 odnajdziemy jeszcze dwie małpy oraz nurkującego ptaka.
Takie ciekawostki serwuje nam mistrz Gentile, więc trudno się dziwić, że niektórzy spędzają przed jego dziełem nawet pół godziny.
Gentile da Fabriano – malarz ceniony przez Michała Anioła
Gentile da Fabriano (ur. ok. 1470, zm. 1427) urodził się w niewielkiej miejscowości Fabriano w regionie Marche. Obrazy Gentila można oglądać w Rzymie, Florencji, Perugii czy Bari.
Jak pisze Vasari, Michał Anioł mawiał o Gentilim, „że jako malarz miał pędzel równie szlachetny jak brzmienie jego imienia oznaczające szlachetność”.
Po wykonaniu licznych prac w Citta di Castello, Gentile da Fabriano został dotknięty paraliżem. Ostatnie lata swojego życia spędził w klasztorze św. Franciszki Rzymianki w Rzymie (wł. Basilica di Santa Francesca Romana), gdzie zmarł i został pochowany.
![Gentile da Fabriano, Hołd Trzech Króli (fragment), Uffizi, Florencja](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2022/01/SM-Hold_Trzech_Kroli-Gentile_da_Fabriano-3.jpg)
Co ciekawe, Gentile umieścił swój autoportret wśród postaci „Hołdu Trzech Króli”. To dworzanin w czerwonym berecie patrzący prosto na widzów.
Super