„W Gaecie być i Groty Turka nie widzieć…” tak można strawestować znane powiedzenie o Rzymie i papieżu. Ponieważ w Gaecie jest wiele atrakcji, to przeznaczyłem kilka dni (lub ich części) na ich zwiedzanie.

Jedno przedpołudnie (okazało się, że nieco więcej czasu) poświęciłem na spacer do sanktuarium Trójcy Przenajświętszej, na którego terenie znajduje się Grota Turka.

Zagubić się w uliczkach Gaeta Medievale

W Gaecie jest trudno o miejsce parkingowe, zwłaszcza bezpłatne, więc spod Villa Irlanda pojechałem do miasta autobusem za 1 euro i wysiadłem na Piazza Generale Vincenzo Traniello, niedaleko pomnika upamiętniającego poległych w I wojnie światowej.

Tam, w cieniu drzewa, szybko wpisałem w mapach Google słowo „santuario” i wyznaczyłem trasę. Droga wiodła pod górę, uliczkami Gaeta Medievale.

Kiedy odwracałem się w stronę zatoki (Golfo di Gaeta), to mogłem widzieć w pełnej krasie dzwonnicę katedry i wybrzeże gaetańskie, przy którym mieszkałem. Dzwonnica ma 57 m wysokości. Została zbudowana w stylu romańskim z widocznymi wpływami arabsko normańskimi.

Kiedy droga wiodła nadal uliczkami miasta, a nie drogami wokół Monte Orlando, zorientowałem się, że zgubiłem się w Gaecia. W rzeczywistości wpisałem trasę do kościoła św. Dominika, który po pierwsze był zamknięty, a po drugie daleko od mojego celu podróży. Znalazłem się w pobliżu twierdzy i mogłem podziwiać widoki oraz planować dalszą trasę.

Dawne miasto 100 kościołów

Do dziś w Gaecie znajduje się wiele kościołów, ale jest ich znacznie mniej, niż czasach, kiedy nazywano Gaetę „miastem 100 kościołów”. Idąc spod zamku do sanktuarium Trójcy Przenajświętszej mogłem zobaczyć dowody potwierdzające nadanie tej nazwy.

Sanktuarium Montagna Spaccata

Asfaltowa droga wzdłuż Monte Orlando doprowadziła mnie w końcu do parkingu przy sanktuarium, na którym można zostawić samochód, jeśli zdecydujesz się na łatwiejszą formę wędrówki.

Parking jest płatny i był zatłoczony, kiedy przechodziłem obok niego.. W pobliżu parkingu znajduje się punkt widokowy, z którego można podziwiać wybrzeże w okolicach Gaety.

Jeszcze tylko kilkaset metrów i doszedłem do wejścia do sanktuarium – Santuario della Santissima Trinità alla Montagna Spaccata.

Dlaczego Grota Turka jest tylko częściowo dostępna?

Nazwa Montagna Spaccata wywodzi się ze starożytnej tradycji, zgodnie z którą po śmierci Chrystusa na Krzyżu, góra miała pęknąć na trzy części. Tablica, umieszczona wewnątrz głównej szczeliny, zawiera następujący cytat z Ewangelii według św. Mateusza (por. Mt 27, 50-51): „Jezus wyzionął ducha, ziemia zadrżała i skały zaczęły pękać”.

Jedna z trzech szczelin w górze dała początek tej naturalnej jaskini, która jest nazywana Grotą Turka (Grotta del Turco). Nazwa groty ma związek z wydarzeniami z IX wieku, kiedy, w czasach księstwa Gaeta, pirackie statki Saracenów (Turków) ukrywały wśród szczelin cypla, aby atakować statki handlowe wypływające z portu w Gaecie.

We wrześniu 2022 roku mogłem oglądać grotę sześćdziesiątego stopnia schodów prowadzących do jaskini, zatrzymując się na belwederze chronionym balustradą.

Przed 2010 rokiem można było zejść do jaskini, 275 stopni i podziwiać szmaragdową wodę z bliska.

Zamknięcie zejścia do groty, jak podaje administracja miejska, jest związane z tragedią w Ventotene, gdzie dwie czternastoletnie dziewczynki zginęły zmiażdżone po zawaleniu się tufowego grzbietu w Cala Rossano, niedaleko portu. Miało to miejsce 20 kwietnia 2010 roku. Wtedy władze regionu Lacjum sporządziły mapę niestabilności hydrogeologicznej wybrzeża i nakazały zamknięcie zejścia do jaskini.

Via Crucis

Odwiedzający Montagna Spaccata wchodzą przez drzwi znajdujące się po prawej stronie i przechodzą odkrytym korytarzem podziwiając Via Crucis i duży panel autorstwa Raimondo Bruno.

Kiedy w klasztorze przebywali benedyktyni, stacje Drogi Krzyżowej były ustawione wzdłuż drogi. Niestety, w 1843 roku – z powodów militarnych – zburzono dotychczasowe stacje.

Franciszkanie, którzy administrowali sanktuarium w XIX w. (pozostali tam do 1903 r.), podjęli inicjatywę zainstalowania nowej Via Crucis w korytarzu na świeżym powietrzu. Raimondo Bruno stworzył to dzieło sztuki w 1849 roku. Obrazy są w majolice i zostały wypalone w Vietri sul Mare, gdzie znajdowały się słynne fabryki ceramiki.

Wiersze wyjaśniające, zamieszczone na dole każdej stacji, przypisuje się poecie Metastasio (pseudonim Pietro Trapassi).

Raimondo Bruno jest także autorem dużego panelu, również majoliki, z malowidłami przedstawiającymi różne etapy męki Jezusa, od Ostatniej Wieczerzy do złożenia do grobu.

Kaplica Montagna Spaccata i „Ręka Turka”

Na początku XV wieku kilku wioślarzy, którzy przepływali pod szczelinami Monagna Spaccata, zauważyli, że wewnątrz środkowej szczeliny znajduje się ogromny głaz. Odpadł on z góry i utknął tam, gdzie szczelina się zwężała, około 40 metrów nad poziomem morza.

Mieszkańcy Gaety postanowili zbudować tam kaplicę Najświętszego Krzyża, a do transportu materiałów zbudowano kamienne schody, które służą pielgrzymom aż do dziś.

Po drodze do kaplicy mijamy słynną „Rękę Turka”. Zgodnie z tradycją przez korytarz przechodził pewien niewierzący człowiek (być może Turek). Nie wierzył on, że góra pękła po śmierci Chrystusa. Położył rękę na skale, kamienna materia góry zmiękła, pozostawiając odcisk pięciu palców Turka.

Św. Filip Neri i jego łoże

Tuż przed wejściem do kaplicy Najświętszego Krzyża, można podziwiać „łóżko” św. Filipa Neri, naturalne zagłębienie skalne, gdzie święty odpoczywał na gołej ziemi podczas długich nocy modlitw przed Krucyfiksem.

A skąd Filip Neri wziął się w Gaecie?

Filippo Neri był jeszcze młodym człowiekiem, który poświęcił się dobrym uczynkom, ale poszukiwał swojej drogi życiowej. Zwierzył się krewnemu, że ma problem duchowy: „Chciałbym wiedzieć od Pana, co powinien czynić w życiu?”.

Jego krewny poradził mu, aby poszedł i pomodlił się w kaplicy Najśw. Krzyża w Gaecie.

Młody Filip, zgodnie z sugestią krewnego, spędzał noce na modlitwie przed Krucyfiksem. Pozwalał sobie tylko na kilka przerw na odpoczynek, zwijając się w kłębek na gołej ziemi (swoim „łóżku”) we wnęce skały w pobliżu kaplicy. Pan go oświecił i tak, posłuszny Duchowi Świętemu, porzucił wszystko, podjął studia kościelne w Rzymie, przyjął święcenia kapłańskie i stał się „apostołem Rzymu”.