Dyptyk włoski to książka, której autorem jest Janusz Sepioł – architekt, historyk sztuki i urbanista. Jak podpowiada tytuł, książka jest podzielona na dwie części, obie złożone z mini-esejów. Pierwsza część poświęcona jest ludziom, których dzieła przybliżają nam włoską kulturę i sztukę, a druga to reportaż z subiektywnej podróży autora po Italii.
Bodaj już od XVI wieku wyprawę za Alpy uważano za niezbędny element – jeśli nie edukacji – to na pewno rozwoju intelektualnego czy duchowego. Te peregrynacje obrosły mitami i podróżowanie do Włoch stało się jedną z najstarszych i najważniejszych tradycji kulturalnych Europy.
JANUSZ SEPIOŁ, DYPTYK WŁOSKI. CIENIE I MIEJSCA, WYDAWNICTWO AUSTERIA, Kraków – Budapeszt – Syrakuzy 2021
Cienie – Inspiracje
Czytając pierwszą część książki „Dyptyk włoski” (Cienie) na bieżąco konfrontowałem postaci i dzieła, które przywoływał Janusz Sepioł, z moimi cicerone oraz z zawartością mojej włoskiej biblioteki.
Pierwszy pojawił się Jacob Burckhardt, którego Kultura Odrodzenia we Włoszech jest dla miłośników Italii lekturą obowiązkową, ale mnie osobiście nie zachwyciła. Może powinienem do niej wrócić?
Następnie na karty książki wkroczył John Ruskin, wielki miłośnik Włoch i Wenecji, którego The Stone of Venice warto chociaż przekartkować przed wyjazdem do Serenissimy. Przy okazji stwierdziłem, że posiadam skróconą, kieszonkową wersję dzieła Ruskina, a pełne wydanie obejmuje trzy opasłe tomy.
Po Ruskinie pojawił się pierwszy Polak – Julian Klaczko, nieco zapomniany XIX-wieczny polityk i publicysta. Z jego Wędrówkami włoskimi walczyłem, przy czym zachwyciła mnie część Rzym i Odrodzenie. Szkice: Juliusz II, a odpadłem przy Wieczorach florenckich.
I tak Janusz Sepioł prezentuje Czytelnikowi kolejne Cienie, które z powodzeniem mogą być naszymi przewodnikami po Włoszech: Bernard Berenson, Paweł Muratow, Kazimierz Chłędowski, Kazimierz Ulatowski, Zbigniew Herbert, Jan Białostocki, Lech Kalinowski, Carlo Scarpa, Igor Mitoraj i Palladio.
Miejsca – Wędrówki
Druga część książki to notatki z podróży po Włoszech. Janusz Sepioł pokazuje nam miejsca, jakie odwiedził wędrując po Włoszech. I znów miałem okazję porównać swoje doświadczenia z przekazem autora i skrzętnie zanotować, gdzie warto jeszcze pojechać.
To właśnie w Dyptyku znalazłem ciekawe informacje o Gaecie, którą miałem zamiar odwiedzić w 2022 roku. Pojawił się nagle Jan Henryk Dąbrowski oblegający gaetańską twierdzę i papież Pius IX, który w tutejszej kaplicy maryjnej doszedł do przekonania o konieczności ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu.
To, czego najbardziej zazdroszczę autorowi, to umiejętność zilustrowania esejów oszczędnymi, a jakże pięknymi rysunkami.