Macchina di Santa Rosa to niezwykła wieża o wysokości 30 metrów i wadze 5 ton, która niesie na szczycie posąg patronki Viterbo (świętej Róży) i która wieczorem 3 września jest niesiona w procesji ulicami historycznego centrum miasta. Pojechałem zobaczyć tę niezwykłą budowlę 4 września 2024 roku, w dzień wspomnienia św. Róży z Viterbo.

Macchina di Santa Rosa i jej historia

Święta Róża z Viterbo

Procesja i transport macchiny nawiązują do wydarzeń z 1258 roku, kiedy to – na polecenie papieża Aleksandra IV – przeniesiono ciało św. Róży (1233 – 1251) z kościoła S. Maria in Poggio do poświęconego jej sanktuarium. Miało to miejsce odbyło się 4 września.

Święta Róża z Viterbo urodziła się w 1233 roku. Gdy Róża miała 10 lat, przywdziała habit III Zakonu św. Franciszka, stając się tercjarką. W tym samym roku Róża wystąpiła otwarcie przeciwko cesarzowi Fryderykowi II, który był w konflikcie z papieżem i okupował Viterbo. Młoda dziewczynka wędrowała po ulicach miasta, dokonując cudów, a nikt nie odważył się jej zatrzymać.

W wieku 15 lat Róża została zmuszona do opuszczenia rodzinnego miasta i udała się do Soriano, kontynuując swoją krucjatę przeciwko cesarzowi. W kościele w Soriano ogłosiła, że Fryderyk II zmarł. Po kilku dniach ta niezwykła wiadomość została potwierdzona przez dostojników cesarskich.

Po powrocie do Viterbo, Róża spędziła pozostałe dwa lata życia na modlitwie i kontemplacji. Próbowała zamieszkać w klasztorze klarysek, jednak siostry uważały ją za fanatyczkę i niezrównoważoną wizjonerkę, więc odmówiły jej przyjęcia. Róża przyjęła to z cierpliwością i spokojem, a uśmiechnięta powiedziała: „Jeśli nie chcecie przyjąć mnie za życia, chętnie mnie przyjmiecie po śmierci”.

Po śmierci św. Róży w 1252 roku, jej relikwie, z polecenia papieża Aleksandra IV w 1258 roku, zostały umieszczone w kościele Matki Bożej u klarysek (obecnie santuario Santa Maria della Rosa).

Upamiętnienie św. Róży – patronki Viterbo

Na pamiątkę wydarzeń sprzed wieków (przeniesienia ciała św. Roży), wieczorem 3 września posąg świętej jest niesiony w procesji ulicami historycznego centrum Viterbo. Posąg jest umieszczony w specjalnie zbudowanej wieży (Macchina di Santa Rosa), która jest niesiona na ramionach przez około 100 mężczyzn zwanych „Facchini di Santa Rosa”.

Transport macchiny to wielke święto w Viterbo, które jest obserwowane przez dziesiątki tysięcy widzów z całego świata. Rozpoczyna się 3 września o 21.00, ale miejsca wzdłuż trasy są zajmowane znacznie wcześniej. Tradycyjna trasa liczy około 1200 metrów. Rozpoczyna się koło Porta Romana i po drodze do sanktuarium św. Rózy ma pięć przystanków.

Trasa wiedzie wzdłuż Via Garibaldi, Piazza Fontana Grande (pierwszy przystanek), Via Cavour, Piazza del Plebiscito (drugi przystanek), Via Roma i Piazza delle Erbe (trzeci przystanek), Corso Italia, z czwartym przystankiem przy kościele Suffragio i krótkim przystankiem technicznym w pobliżu kościoła Sant’Egidio, Piazza del Teatro (piąty przystanek). Ostatni odcinek to wspinaczka Via Santa Rosa, aby dotrzeć do Largo Facchini di Santa Rosa. Tutaj macchina jest umieszczana na specjalnych podporach oraz mocowana linami, aby przez kilka cieszyć widokiem pielgrzymów i turystów.

Pius VII był pierwszym papieżem, który był świadkiem transportu macchiny 6 czerwca 1815 roku. Po nim to wydarzenie obserwowali papieże: Grzegorz XVI 3 października 1841 r., Pius IX 3 września 1857 r., a Jan Paweł II 27 maja 1984 r.

Przetargi na budowę macchiny

Początkowo w uroczystej procesji ulicami Vuterbo niesiono obraz lub iluminowany posąg świętej Rózy pod baldachimem. Na przestrzeni wieków budowane konstrukcje przybierały coraz bardziej kolosalne rozmiary. Pierwszy raz nazwa „macchina” pojawiła się w 1654 roku.

Macchina jest budowana przez producenta, wybranego przez gminę Viterbo w drodze przetargu publicznego co pięć lat, przy czym czas eksploatacji jednej macchiny może zostać przedłużony. Specyfikacja przetargowa przewidują budowę maszyny „28 metrów wysokości nad ramieniem tragarzy”, która w związku z tym sięga około 29,50 metrów nad ziemię na ramionach niosących ją osób. Wyznaczone wymiary graniczne budowli mają związek z rozmiarami ulic historycznego centrum, które w najwęższych miejscach muszą zmieścić macchinę pomiędzy istniejącymi rynnami i balkonami.

Macchina di Santa Rosa 2024, czyli Dies Natalis

Macchina, którą miałem okazję oglądać we wrześniu 2024 roku to nowa konstrukcja, zaprojektowana przez architekta Raffaele Ascenzi. Wieżę, przypominającą gotycką dzwonnicę, wybudowano z aluminium, a została wyprodukowana z użyciem obrabiarek sterowanych komputerowo. Nadano jej nazwę Dies Natalis.

Pojechałem obejrzeć macchinę 4 września, czyli dzień po jej transporcie, a i tak krążyłem wiele minut po ulicach Viterbo w poszukiwaniu miejsca parkingowego.

Kiedy szedłem Via Santa Rosa w kierunku sanktuarium, widziałem jeszcze nieoświetloną wieżę i setki ludzi oczekujących na zapalenie świateł. Samo sanktuarium było zamknięte z powodu osypujących się fresków.

Po kilkunastu minutach oczekiwania, zapadł zmrok, a Macchina di Santa Rosa rozbłysła dziesiątkami świateł i ukazała się wszystkim ma całej swej złotej krasie.

---