W tempio ossario w Bassano del Grappa znajduje się niezwykła szopka. Jest to diorama wykonana przez włoskiego rzeźbiarza Guido Cortese, zatytułowana „Szopka w okopach” (Presepe „La trincea”). Nawiązuje ona do świąt Bożego Narodzenia spędzanych przez włoskich żołnierzy w transzejach w masywie Monte Grappa podczas I wojny światowej.

Niedokończona katedra zamieniona w ossuarium

Wielka Wojna przetoczyła się przez Europę w latach 1914-1918 pozostawiając miliony zabitych. Również Włochy poniosły w tej wojnie wielkie straty w ludziach – 650.000 żołnierzy zginęło, nie licząc tych uznanych za zaginionych. Dla upamiętnienia tych ofiar wzniesiono liczne miejsca pamięci. Wśród nich znalazły się ossuaria, gdzie składano ciała i szczątki poległych. Jedno z takich ossuariów znajduje się w Bassano del Grappa.

Prace budowlane przy dużym kościele, pomyślanym jako nowa katedra dla miasta rozpoczęły się we wrześniu 1908 roku. Zostały one przerwane z powodu wybuchu I wojny światowej. Katedra pozostawała niedokończona do 1930 roku, kiedy to po porozumieniu między parafią a Ministerstwem Obrony podjęto decyzję o wykorzystaniu jej również jako sanktuarium wojskowego. Do świątyni przenoszono zwłoki poległych włoskich żołnierzy, które ekshumowano z różnych okolicznych cmentarzy. Miejsce pamięci – tempio ossario – zostało ukończone i uroczyście otwarte w 1934 roku.

Kościół – cmentarz 5000 poległych żołnierzy

W monumentalnym kompleksie pochowanych jest ponad 5000 żołnierzy pochodzących z całych Włoch, z czego ponad dwustu udekorowano srebrnymi lub brązowymi medalami za waleczność. Wszystkie imiona i nazwiska zmarłych są znane, ponieważ w świątyni przebywają wyłącznie wojskowi zmarli w szpitalach polowych. Wszyscy oni walczyli w masywie Monte Grappa w ostatnim roku wojny (1917-1918).

W świątyni ossuarium znajdują się również ciała czterech oficerów ozdobionych złotym medalem za waleczność.

W tempio ossario złożono również szczątki księcia Umberto di Savoia-Aosta, hrabiego Salemi, siostrzeńca pierwszego króla Włoch Vittorio Emanuele II i brata księcia Aosty.

Książe wstąpił do armii jako ochotnik i walczył w masywie Monte Grappa w szeregach w pułku „Cavalleggeri di Treviso”. Zdobył trzy medale za waleczność, był ranny, ale pokonała go grypa „hiszpanka”. Zmarł w szpitalu wojskowym – toż przed zakończeniem wojny – 19 października 1918 roku.

Pamięć i przestroga

Tempio ossario w Bassano del Grappa świadczy o pamięci narodu włoskiego o swoich poległych żołnierzach. Ma też ostrzegać następne pokolenia przed koszmarem wojny. Nie zawsze było to skuteczne, bo już w sześć lat po otwarciu świątyni Włochy przystąpiły do II wojny światowej w sojuszu z Niemcami.

We wrześniu 2020 roku część kościoła była wygrodzona i niedostępna dla odwiedzających. Na płytach ogrodzenia umieszczone były zdjęcia prezentujące udział włoskich żołnierzy w walkach w regionie Veneto.

Szopka w tempio ossario di Bassano del Grappa

Jednym z eksponatów pokazujących żołnierskie życie w czasie wojny jest szopka „La trincea”. Szopka ta przypomina nam, że nawet w podczas walk w górach żołnierze przygotowywali szopkę, aby uczcić święta Bożego Narodzenia.

Autorem „szopki w transzei” jest włoski artysta Guido Cortese.