Rawenna i Trzech Króli

Rawenna Trzech Króli - bazylika Sant' Apollinare

Jedno z najbardziej zagadkowych przedstawień Trzech Króli znajduje się w bazylice św. Apolinarego (Sant’ Apollinare Nuovo) w Rawennie. Na mozaice z VI w. po Chr. pojawiają się po raz pierwszy w historii zapisane imiona mędrców ze Wschodu: Balthassar, Melchior i Gaspar.

Moje powroty do Rawenny

Pierwszy raz zobaczyłem tych Trzech Króli ponad 20 lat temu. Pojechałem do Rawenny jeszcze z aparatem analogowym i nie mogłem zrobić wystarczającej liczby zdjęć. Wybrałem się tam ponownie w 2008 roku i zastanawiałem się, kto okiem zdrajcy patrzył na Rawennę. Niestety, cyfrowe już zdjęcie Trzech Króli okazało się poruszone.

Nie miałem wyboru – kiedy w 2020 roku podróżowałem po okolicach Rimini, musiałem odwiedzić też Rawennę.

Bazylika palatyńska

Rawenna - bazylika Sant' Apollinare Nuovo
Rawenna – bazylika Sant’ Apollinare Nuovo

Bazylika została zbudowana przez gockiego króla Teodoryka w 505 roku kościół pod wezwaniem Domini Nostra Jesu Christi. Pełniła rolę kościoła palatyńskiego, czyli kościoła na użytek króla i jego dworu. Zdobienia bazyliki z czasów Teodoryka nawiązywały do doktryny teologicznej Ariusza, uznanej za herezję.

Rawenna - tablica upamiętniająca króla Teodoryka

Po zdobyciu miasta przez Cesarstwo Bizantyjskie (540 r. po Chr.) cesarz Justynian przejął na własność Kościoła katolickiego wszystkie nieruchomości będące w posiadaniu arian. Była bazylika Teodoryka została poświęcona św. Marcinowi z Tours, obrońcy wiary katolickiej i przeciwnikowi wszelkiej herezji.

Obecna nazwa bazyliki (Basilica di Sant’ Apollinare Nuovo) pochodzi z IX w., kiedy z bazyliki o tej samej nazwie w Classe przeniesiono relikwie św. Apolinarego, pierwszego biskupa Rawenny.

Basilica di Sant' Apollinare Nuovo
Basilica di Sant’ Apollinare Nuovo – campanile

W X wieku, obok bazyliki stanęła piękna, okrągła kampanila

Nie tylko Trzech Króli

Bazylika jest budowlą trójnawową zamkniętą absydą. Jej ściany są ozdobione wspaniałymi mozaikami. Niektóre pochodzą z czasów Teodoryka, inne z okresu remotu, jakiego podjął się biskup Agnello.

Basilica di Sant' Apollinare Nuovo - wnętrze
Basilica di Sant’ Apollinare Nuovo – wnętrze

Ściany nawy głównej podzielone są na trzy pasma, różniących się od dekoracji mozaikowych. Aby w pełni docenić kunszt artystów wykonujących mozaiki, warto wziąć ze sobą lornetkę lub aparat z teleobiektywem.

Motyw dwóch gołębi w rzędzie górnym
Motyw dwóch gołębi w rzędzie górnym

Najwyższy pas zdobi ciąg scen z życia Chrystusa przeplatanych motywem z dwoma gołębiami.

Chrystus oddzielający owce od kozłów
Chrystus oddzielający owce od kozłów

W tym pasie zobaczymy scenę przedstawiającą Chrystusa, który oddziela dobro od zła, symbolicznie wyrażoną za pomocą oddzielania owiec od kozłów. Chrystusowi towarzyszą Anioł Dobra ubrany na czerwono i Anioł Zła ubrany na niebiesko. Uważa się, że jest to pierwsze przedstawienie szatana w sztuce chrześcijańskiej.

Mozaiki - pas środkowy - Sant' Apollinare
Postaci świętych i proroków między oknami

Pas środkowy składa się z prostokątów między oknami, na których umieszczono postaci świętych i proroków. Są oni ubrani w miękko udrapowane szaty w stylu rzymskim, choć samo przedstawienie jest hellenistyczne.

Dolne pasmo jest najlepiej widoczne z poziomu dostępnego dla turystów. To na nim dokonano największej liczby zmian od czasów Teodoryka.

Pałac Teodoryka
Basilica di Sant’ Apollinare Nuovo – Palatium

Na prawej ścianie (patrząc w stronę ołtarza) przedstawiony jest słynny pałac Teodoryka (Palazzo di Teodorico), z łacińskim napisem PALATIUM w dolnej części tympanonu.

Port Classe
Basilica di Sant’ Apollinare Nuovo – port Classe

Na przeciwległej ścianie przedstawiono port Classe, który w tym czasie był największym portem na całym Adriatyku, a także jedną z głównych siedzib rzymskiej floty cesarskiej.

Trzech Króli na czele procesji

Najniższe pasy mozaik przedstawiają procesję Świętych Dziewic i Świętych Męczenników.

Procesja Męczenników
Procesja Świętych Męczenników

Procesja 26 męczenników ze św. Marcinem na czele zmierza w kierunku intronizowanego Chrystusa otoczonego aniołami. Każdy z męczenników ma w ręku palmę – symbol męczeństwa. Niosą w darze drogocenne korony – również symbol męczeństwa.

Chrystus na tronie
Chrystus na tronie wśród aniołów

Po lewej stronie widzimy pochód 22 dziewic zmierzających oddać pokłon Maryi z Dzieciątkiem. Kroczą one po kwiecistej łące (wśród kwiatów lilii). W ręce przykrytej welonem nosą w darze koronę, symbol męczeństwa.

Procesja 22 Świętych Dziewic
Procesja 22 Świętych Dziewic

Procesję dziewic otwiera Trzech Króli niosących dary dla dzieciątka. Są oni ubrani we wzorzyste spodnie oraz płaszcze. Co ciekawe, na głowach – zamiast koron – mają czerwone czapki, przypominające czapki frygijskie. Podobno zamiana koron na czapki nastąpiła w dobie renesansu.

Trzech Króli niesie dary Maryi z Dzieciątkiem
Trzech Króli niesie dary Maryi z Dzieciątkiem

Jeśli chcesz zachwycić się mozaikami i dostrzec ukryte symbole, to zarezerwuj sobie na wizytę w bazylice co najmniej pół godziny.

Comments

  1. Niezwykle ciekawy post i gratuluję pięknych zdjęć.
    ….
    Według tradycji Ormian, było 12 królów, a każdy z nich miał orszak składający się z 1000 osób. Większość religii chrześcijańskich zdecydowanie jednak mówi o trzech królach zmierzających do Betlejem.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *