Tak jak do Rawenny jedziemy oglądać wspaniałe mozaiki ścienne w budowlach sakralnych, tak Akwileja zaprasza nas do obejrzenia imponującej mozaiki stanowiącej posadzkę bazyliki. Bazylika Matki Bożej Wniebowziętej z XI w. została zbudowana na fundamentach jeszcze starszej świątyni z IV wieku, po której pozostała mozaika o powierzchni 760 m kw. Ze względu na unikatowość tej mozaiki, w 1998 roku bazylika została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
![Akwileja - bazylika](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-bazylika-1.jpg)
Przydatne informacje
Po przyjeździe do Akwilei warto udać się do punktu informacyjnego, który mieści się przy Via Giulia Augusta 11. Kiedy wszedłe do tego punktu okazało się, że jedna z pań pracujących w PromoTurismoFVG Infopoint posługiwała się biegle językiem polskim (co nie powinno dziwić, bo była Polką). Od niej dowiedziałem się, że najlepszy bezpłatny parking w mieście znajduje się przy głównej drodze, na placu za Muzeum Archeologicznym.
Historia: od rzymskich triumwirów do polskiego mecenasa sztuki
Akwileja została założona w 181 r. p.Chr. przez rzymskich triumwirów Lucio Manlio Acidino , Publio Scipione Nasica i Gaio Flaminio. Jej pierwszymi mieszkańcami byli rzymscy żołnierze, a potem ich rodziny. Chrześcijaństwo dotarło szybko do Akwilei. Niektóre podania mówią, że głosił tam kazania św. Marek Ewangelista. W IV w n.e. miasto stało się siedzibą biskupstwa. Budowę pierwotnej bazyliki rozpoczął biskup Teodor w 314 roku, już po ogłoszeniu przez cesarza Konstantyna edyktu mediolańskiego kończącego prześladowania chrześcijan.
Rozwój miasta zakończył się w w 452 roku, kiedy Akwileja została zdobyta i splądrowana przez Hunów pod wodzą Attyli. Mieszkańcy uciekli na pobliskie laguny, zakładając Wenecję i Grado.
![Akwileja - dzwonnica przy bazylice](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-bazylika.jpg)
Akwileja odzyskała prymat w regionie dopiero w XI wieku (i sprawowała go do 1420 roku, kiedy przeszła pod władanie Republiki Weneckiej). W XI w. patriarcha Poppone odbudował bazylikę. Podczas prac budowlanych przykryto czerwono-białymi płytkami wczesnochrześcijańskie mozaiki. Dzięki temu, mimo wielokrotnych kataklizmów i zniszczeń, mozaiki zachowały się w bardzo dobrym stanie. Zostały odkryte podczas prac na początku XX wieku.
Polski ślad
Istotną rolę w odrestaurowaniu mozaik w bazylice należy przypisać hrabiemu Karolowi Lanckorońskiemu. Karol z Brzezia hr. Lanckoroński urodził się 4 listopada 1848 w Wiedniu, zmarł tamże 15 lipca 1933 r. (pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Hietzing w Wiedniu).
![Karol Lanckoroński](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/Karol_Lanckoroński.jpg)
Zasługą Lanckorońskiego, który w 1898 r. wszedł w skład rady do spraw sztuki (Kunstrat) w Ministerium für Kultus und Unterricht monarchii austro-węgierskiej, było doprowadzenie do odrestaurowania bazyliki w Akwilei wraz z mozaikami. Prace te zakończyło wydanie bogato ilustrowanej monografii uratowanego zabytku (Der Dom von Aquileia, Wien 1906), a Akwilea przyznała hrabiemu honorowe obywatelstwo miasta.
Odzyskany skarb
Tak więc, dzięki naszemu rodakowi w służbie Austro-Węgier możemy dziś podziwiać piękne mozaiki z IV w. Są one wyeksponowane w niemal pustej bazylice Santa Maria Assunta.
![Akwileja - wnętrze bazyliki](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-bazylika-wnętrze-3.jpg)
760 m kw. misternie wykonanych mozaik można oglądać zza barierek chodząc dookoła bazyliki. Przypatrując się pracy artystów, odnajdujemy motywy geometryczne, roslinne i zwierzęce oraz sceny ze Starego i Nowego Testamentu.
![Akwileja - Dobry Pasterz](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-mozaiki-5-1024x610.jpg)
![Połów ryb](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-mozaiki-1-1024x735.jpg)
![Bazylika mozaika](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-mozaiki-6-1024x575.jpg)
![Kogut i żółw](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-mozaiki-3-1024x715.jpg)
Mozaika przedstawiająca walkę koguta z żółwiem pouczała chrześcijan o istocie walki światłości (kogut, jako zwiastun świtu) z ciemnością (żółw, który żyje w wodzie i zamyka się w skorupie) albo nowego ze starym.
Mnie zainteresowała też mozaika, która w pierwszej chwili kojarzy się z osobą opalającą się na plaży. Co symbolizuje?
![](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-bazylika-wnętrze-2.jpg)
Jeśli komuś mało…
to może obejrzeć jeszcze Muzeum Archeologiczne, gdzie zgromadzono rzymskie artefakty – mozaiki, rzeźby oraz urny. Dziwne wrażenie robi zwłaszcza piramida ustawiona z urn – mam nadzieję, że są puste.
![Akwileja - muzeum](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-muzeum-2.jpg)
![Akwileja muzeum](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-muzeum-4.jpg)
![Akwileja - muzeum](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-muzeum-1.jpg)
![Akwileja](https://italjarek.pl/wp-content/uploads/2020/07/SM-Akwileja-muzeum-3-1024x440.jpg)