Cmentarz wojenny w Bolsenie leży 7 km na północ od miasta Spoczywają na nim żołnierze brytyjscy, wśród nich południowoafrykańscy, którzy oddali życie w bitwie pancernej stoczonej w tych okolicach w czerwcu 1944 roku.
Moja wrześniowa podróż do Bolseny zaowocowała nie tylko podziwianiem malowniczych krajobrazów i uroków okolicznych miasteczek, ale i spotkaniami z historią. Wyjeżdżając z miasta, dotarłem do cmentarza wojennego, który jest położony pośród wzgórz opadających w stronę jeziora.
Bolsena 1944: Nieznana bitwa pancerna
Czerwiec 1944 roku. Po zdobyciu przez żołnierzy 2 Korpusu Polskiego Monte Cassino i po przełamaniu Linii Gustawa, a potem Linii Hitlera, alianci wyzwalają Rzym i ruszają na północ, ścigając wycofujące się wojska niemieckie.
W tym czasie 6 Południowoafrykańska Dywizja Pancerna, dowodzona przez generała majora Williama Henry’ego Evereda Poole’a, wchodząca w skład XIII Korpusu Brytyjskiej 8 Armii, otrzymuje rozkaz zajęcia pozycji na lewym skrzydle frontu i natarcia na północ w kierunku Florencji. Dywizja, złożona z żołnierzy południowoafrykańskich, rodezyjskich i brytyjskich, do 9 czerwca wyzwoliła Vallerano, Canepinę i Viterbo.
10 czerwca 1944 roku doszło do starcia pod Celleno, niedaleko Bolseny. Południowoafrykańskie i rodezyjskie oddziały 6 Dywizji Pancernej, wspierane przez brytyjską artylerię, natknęły się na silny opór niemiecki. Na drodze oddziałów alianckich stanęła 356. Dywizji Piechoty Wehrmachtu wspierana przez jednostki 4. Fallschirmjägerdivision, 3. Dywizja Grenadierów Pancernych, 362. Dywizji Piechoty i 26. Dywizji Pancernej.
Rozgorzała zacięta bitwa pancerna, w której kluczową rolę odegrała 11 Brygada Pancerna 6 Dywizji oraz rodezyjski Batalion SSB. Walki były tak intensywne, że do godziny 20:00 w czołgach SSB skończyła się benzyna i amunicja, ale ogień wroga ucichł.
Bitwa pod Celleno zakończyła się pierwszym zwycięstwem wojsk Republiki Południowej Afryki w kampanii włoskiej. W rezultacie bitwy oddziały 6 Dywizji Pancernej wyzwoliły Bagnoreggio, a następnie Orvieto i w ciągu 10 dni posunęły się naprzód o 120 km.
Bitwa pod Celleno, choć mało znana, była ważnym epizodem walk we Włoszech, otwierając aliantom drogę na północ, w kierunku Florencji.
Cmentarz wojenny w Bolsenie
Cmentarz wojenny w Bolsenie znajduje się 8 kom na północ od Bolseny. Spoczywają tu między innymi żołnierze polegli w bitwie pod Celleno i w walkach o okoliczne miejscowości, toczonych w czerwcu 1944 roku.
Kiedy dojechałem tam samochodem drogą SS2 Cassia, to zaparkowałem koło ustawionego na postumencie lwa brytyjskiego, strzegącego cmentarza. Jest tam kola miejsc parkingowych.
Potem schodziłem drogą w dół wzgórza, aż dotarłem do bramy wejściowej cmentarza, na którym pochowano 597 żołnierzy Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (z których 40 jest niezidentyfikowanych).
Miejsce na cmentarz wybrano już w listopadzie 1944 r., a poległych przeniesiono z tymczasowych cmentarzy i miejsc pochówku z pól bitewnych między Bolseną a Orvieto. Prawie jedna trzecia osób pochowanych na cmentarzu w Bolsenie pochodziła z RPA.
Na cmentarzu znajdują się rzędy białych nagrobków, każdy z nich opatrzony imieniem i nazwiskiem poległego, datą śmierci i symbolem religijnym. W centralnym punkcie cmentarza stoi wysoki Krzyż Pamięci (Krzyż Ofiarny), charakterystyczny dla brytyjskich cmentarzy wojennych (Zobacz: Brytyjski cmentarz wojenny w Cassino). Cmentarz został zaprojektowany przez Louisa de Soissons.
Refleksje nad historią
Wizyta na cmentarzu w Bolsenie pozwala lepiej poznać i zrozumieć historię II wojny światowej, a co najważniejsze oddać hołd poległym żołnierzom. To także przypomnienie o wkładzie żołnierzy z różnych krajów Wspólnoty Brytyjskiej w walkę o wolność Europy.
Zachęcam wszystkich, którzy odwiedzają Bolsenę, miłośników historii i pasjonatów II wojny światowej, do odwiedzenia tego miejsca. To cichy świadek dramatycznych wydarzeń, które miały miejsce 80 lat temu.
