Zwiastowanie Fra Angelico w toskańskich muzeach

Zwiastowanie Fra Angelico, Cortona

Chociaż najbardziej znane „Zwiastowanie” namalowane przez Fra Angelico znajduje się w klasztorze San Marco we Florencji, to podróżując po wschodniej Toskanii obejrzałem jeszcze dwa „Zwiastowania”, które namalował błogosławiony Jan z Fiesole. Obrazy te znajdują się w muzeach w San Giovanni Valdarno i Cortonie.

Fra Angelico

Urodzony w ok. 1387 roku Guido di Pietro da Mugello w wieku 20 lat wstąpił do zakonu dominikanów, gdzie przyjął imię zakonne Giovanni da Fiesole. Obdarzony talentem malarskim ozdobił m. in. klasztor San Marco we Florencji, gdzie przez 12 lat wykonał cykl fresków. Podejmował jedynie tematy religijne.

Fra Angelico został ogłoszony błogosławionym przez papieża Jana Pawła II, 3 października 1982 roku. W 1984 papież ogłosił go patronem artystów i twórców kultury.

Więcej o Fra Angelico możesz przeczytać w książce Anielska kompania. Skromny żywot Fra Angelico.

Annunciazione di San Giovanni Valdarno

Zwiastowanie Fra Angelico, Muzeum San Giovanni Valdarno
Fra Angelico, Annunciazione, Museo della basilica di Santa Maria delle Grazie, San Giovanni Valdarno

W muzeum w San Giovanni Valdarno obejrzałem Zwiastowanie, które było przeznaczone dla franciszkańskiego kościoła Montecarlo, koło San Giovanni, gdzie znajdowało się jeszcze pod koniec XX wieku. Jest to tempera na desce (195 x 158 cm).

Dzieło jest prawdopodobnie drugim z serii trzech dużych tablic Zwiastowania namalowanych przez Angelico w latach trzydziestych XV wieku; pozostałe dwa to Zwiastowanie z Cortony i Zwiastowanie z Muzeum Prado.

Fra Angelico, Annunciazione, Museo della basilica di Santa Maria delle Grazie, San Giovanni Valdarno
Fra Angelico, Annunciazione, Museo della basilica di Santa Maria delle Grazie, San Giovanni Valdarno

Obraz, datowany na ok. 1438 roku, być może nie został ukończony i z pewnością był przemalowywany w ramach mniej lub bardziej udanych prac konserwatorskich.

Przestrzeń jest podzielona na dwie części łukiem, co sprawia, że obraz jest dziełem przejściowym między tradycyjnym średniowiecznym poliptykiem a renesansowym kwadratowym ołtarzem.

Po lewej stronie, widzimy ogród nawiązujący do dziewictwa Maryi („hortus conclusus”), palmę nawiązującą do męczeństwa Chrystusa oraz wygnanie Adama i Ewy z Raju. Nieposłuszeństwo pierwszych rodziców, zostało zrekompensowane przez pokorne posłuszeństwo Maryi w momencie Zwiastowania.

Nawiedzenie św. Elżbiety
Fra Angelico, Annunciazione, fragment predelli – Nawiedzenie św. Elżbiety

W predelli znajduje się pięć scen z życia Maryi ,przypisywanych asystentowi Angelico, którym był Zanobi Strozzi.

Annunciazione di Cortona

Chociaż niektórzy historycy sztuki wyżej oceniają Zwiastowanie z San Giovanni, to mnie bardziej podoba się obraz znajdujący się obecnie w Museo diocesano di Cortona.

Fra Angelico, Zwiastowanie, Museo diocesano di Cortona
Fra Angelico, Annunciazione, Museo diocesano di Cortona

Zwiastowanie z Cortony to również tempera na desce (175×180 cm). Zostało wykonane jako pierwsze z trzech wspomnianych dzieł, około 1430 roku.

Fra Angelico, Annunciazione
Fra Angelico, Annunciazione – fragment

Scena rozgrywa się w otwartej renesansowej loggii, do której przylega ogród, który symbolizuje czystość Dziewicy Maryi. W ogrodzie, podobnie, jak w Zwiastowaniu z San Giovanni, dostrzegamy palmę oraz wygnanie z Raju.

Fra Angelico, Annunciazione, Museo diocesano di Cortona
Fra Angelico, Annunciazione, Museo diocesano di Cortona

Anioł właśnie „wylądował” i wypowiada do Maryi boską zapowiedź, a wypisane złotymi literami słowa wychodzą z jego ust. Między dwoma postaciami rozwija się prawdziwy dialog. Słowa Maryi zostały napisane do góry nogami, aby wyjaśnić widzowi kierunek odpowiedzi.

Anioł posługuje się również wymownymi gestami: prawą wskazuje Dziewicę, wpatrując się w Nią, a lewą wskazuje gołębicę, symbol Ducha Świętego.

Zwiastowanie - predella
Predella – fragment: Nawiedzenie św. Elżbiety, Adoracja Trzech Króli

Wraz z obrazem zachowała się również oryginalna predella, która przedstawia pięć scen z życia Maryi i dwie sceny z życia św. Dominika (po bokach).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *